Logika według Mila

Logika, utrzymuje Mili, zajmuje się wnioskowaniami wychodzącymi od prawd uprzednio znanych, oczywiście nie w tym sensie, że logik powiększa naszą wiedzę o świecie przeprowadzając faktycznie rzeczywiste wnioskowania, lecz w tym, że dostarcza sprawdzianów czy kryteriów służących określaniu wartości wnioskowania czy dowodu, a w konsekwencji przeświadczenia, o ile uchodzi ono za oparte na dowodzie. Ale wnioskowanie jest ..operacją, którą zazwyczaj przeprowadza się za pomocą słów i która w złożonych przypadkach nie może się inaczej odbywać”.14 Słusznie jest zatem rozpoczynać systematyczne badania logiczne od rozważań nad językiem.

Można by chyba oczekiwać, że Mill zwróci się bezpośrednio ku zdaniom. Wywnioskowuje się bowiem zdania. Ale uznając zdanie za coś, co zawsze stwierdza lub zaprzecza orzecznik o podmiocie, jedną nazwę o innej, jak Mill mówi, rozpoczyna on faktycznie od rozważania nazw i procesu nazywania.

Nie ma potrzeby wymieniać tu wszystkich rozróżnień, jakie Mill przeprowadza między różnymi typami nazw. Według niego, jeśli nazwa nadana danemu przedmiotowi ma znaczenie w sensie właściwym, jej znaczenie polega na tym, co ona konotuje, nie zaś na tym, co denotuje. Wszystkie konkretne nazwy ogólne są nazwami tego rodzaju. Na przykład słowo „człowiek” może denotować czy odnosić się do nieskończenie wielu rzeczy indywidualnych, o których mówi się, że tworzą łącznie klasę, lecz jego znaczenie tkwi w tym, co ono konotuje, a konotuje mianowicie atrybuty, jakie się orzeka, gdy stosuje się słowo „człowiek” do pewnych istot. Wynika więc stąd, że nazwy własne, takie jak „Jan”, które można stosować do więcej niż jednego indywiduum, lecz które nie mają żadnej konotacji, nie posiadają, ściśle mówiąc, żadnego znaczenia. Ale nie wynika stąd, że słowo „Bóg” nie ma znaczenia. Termin ten bowiem nie jest, według Milla, nazwą własną. Z pewnością termin ten, gdy używają go mo- noteiści, jest stosowalny jedynie do jednej istoty. Ale to dlatego, że w tym użyciu konotuje on pewien związek atrybutów, co faktycznie ogranicza zakres jego stosowalności. Jest to więc termin konotujący, a nie nazwa własna, taka jak „Jan” czy „Maria”.