Unikanie metafizyki przez Bradleya

Może to wskazywać, że zbliżymy się do ujęcia rzeczywistości, jeśli od bezpośrednich sądów zmysłowych zwrócimy się ku ogólnym hipotezom naukowym. Ale choć w tej dziedzinie jest mniej rozdzielania, występują tam również w znacznie większym stopniu abstrakcje i konstrukcje umysłowe. Jeśli rzeczywistość składa się z tego, co ukazuje się zmysłom, abstrakcje naukowe wydają się bardziej oddalone od rzeczywistości niż bezpośrednie sądy zmysłowe. A jeśli rzeczywistość nie składa się z mnóstwa zjawisk zmysłowych, czy naprawdę możemy przyjmować, że składa się z konstrukcji logicznych i abstrakcji naukowych? „Może to wypływać z jakiegoś błędu w mojej metafizyce lub ze słabości ciała, które mnie wciąż zaślepia, lecz pogląd, że istnienie mogłoby, być tym samym co pojmowanie, uderza mnie jako równie zimny i bezduszny jak najbardziej oschły materializm. Skoro wspaniałość tego świata to w końcu pozór, świat pozostaje wspanialszy, jeśli żywimy uczucie, iż ukazuje on jakiś pełniejszy blask: ale zasłona zmysłów to złudzenie i oszustwo, jeśli skrywa jakiś bezbarwny ruch atomów, widmową tkaninę nieuchwytnych abstrakcji, nieziemski balet bezkrwistych kategorii.” 41

Ten często przytaczany fragment skierowany jest nie tylko przeciw sprowadzaniu rzeczywistości do uogólnień naukowych, tworzących tkaninę, przez której otwory przebłyskuje całe bogactwo zmysłowych konkretów, lecz skierowany jest też przeciw Heglowskiej idei, że kategorie logiczne odsłaniają nam istotę rzeczywistości, oraz że ruch dialektycznej logiki przedstawia ruch rzeczywistości.42 A ogólny punkt widzenia Bradleya przesądza, że proces sądzenia i wnioskowania lub, lepiej, proces dyskursywnego myślenia nie jest w stanie uchwycić i przedstawić rzeczywistości. Z pewnością, dla celów życia praktycznego i nauki myśl dyskursywna jest całkowicie właściwym narzędziem. Pokazuje to jego skuteczność. Ale nie wynika stąd koniecznie, ża jest to stosowne narzędzie do ujmowania samej w sobie, ostatecznej rzeczywistości.

Pisząc The Priciples of Logic Bradley usiłował unikać metafizyki o tyle, o ile czuł, że to jest możliwe. W wydaniu drugim, ogłoszonym w dwadzieścia dziewięć lat po ogłoszeniu Appearance and Reality, jest oczywiście więcej odniesień do metafizyki oraz zmiany i poprawki wniesione do niektórych poglądów logicznych rozwijanych w pierwszym wydaniu. Innymi słowy, wyrażona otwarcie metafizyka Bradleya oddziałała na jego logikę. Ale w każdym razie jest rzeczą zupełnie jasną, że jego teorie logiczne od początku miały metafizyczną doniosłość, nawet jeśli ich główny wniosek jest bodaj negatywny – mianowicie że myśl dyskursywna nie może ująć rzeczywistości. A zarazem, jak zauważa Bradley w dodatkowych uwagach, jeśli rzeczywistość jest całością, wszystkim, musi jakoś zawierać w sobie myśl.