Jeremy Bentham

Jeremy Bentham urodził się 15 lutego 1748 r. Będąc przedwcześnie rozwiniętym dzieckiem w wieku lat czterech uczył się gramatyki łacińskiej. Kształcił się w Westminster Schooł oraz w Uniwersytecie Oksfordzkim, ale żadna z tych instytucji nie podbiła jego serca. Ojciec przeznaczał go do kariery w palestrze, lecz on przedkładał życie refleksyjne nad życie praktykującego prawnika. A w prawie, w kodeksie karnym i w instytucjach politycznych swoich czasów znajdował wiele do myślenia. Mówiąc prosto, zadawał pytania w następującym duchu: Jaki jest cel tego prawa czy tej instytucji? Czy cel ten jest pożądany? Jeśli tak, czy to prawo lub instytucja rzeczywiście prowadzi do jego osiągnięcia? Krótko mówiąc, jak trzeba ocenić prawo czy instytucję z punktu widzenia użyteczności?

W zastosowaniu do prawodawstwa i do instytucji politycznych miarą użyteczności był dla Benthama stopień, w jakim przyczyniają się one do większego szczęścia możliwie największej ilości istot ludzkich czy członków społeczeństwa. Sam Bentham zauważył, że zasada użyteczności, w tej interpretacji, ukazała mu się, gdy czytał Essay on Government („Rozważania o rządzie”, 1768) Josepha Priestleya (1733- -1804), który pisał po prostu, że szczęście większości członków danego państwa jest miernikiem, za pomocą którego winno się osądzać wszystkie sprawy tego państwa. A Hutcheson, traktując o etyce, stwierdzał wcześniej, że to działanie jest najlepsze, które prowadzi do największego szczęścia największej ilości ludzis. Natomiast w przedmowie do sławnego traktatu o przestępstwach i karach (Dei delitti e delle pene, 1764) Cesare Beccaria (1738-1794) mówił o największym szczęściu rozdzielonym wśród możliwie największej ilości ludzi. Elementy utylitaryzmu występowały w filozofii Hume’a, który oświadczał, na przykład, że „pożytek ogółu jest jedynym źródłem sprawiedliwości”.6 A Helvétius, który, jak już zauważyliśmy, wywarł silny wpływ na Benthama, był pionierem utylitarystycznej teorii moralności i jej zastosowania do reformy społeczeństwa. Innymi słowy, Bentham nie wynalazł zasady użyteczności: jego dziełem natomiast było wyłożenie oraz wyraźne i ogólne zastosowanie jej jako podstawowej zasady zarówno moralności jak też prawodawstwa.