IDEALIZM ABSOLUTNY: BOSANQUET

Bradley był samotnikiem. Inny czołowy absolutny idealista w Wielkiej Brytanii, Bernard Bosanquet (1848-1923), nie był samotnikiem. Po studiach w Balliol College w Oksfordzie, gdzie znalazł się w kręgu oddziaływania T. H. Greena i R. L. Nettleshipa, w 1871 r. wybrany został członkiem University College w Oksfordzie. Ale vr 1881 r. osiadł na stałe w Londynie z zamiarem poświęcenia się nie tylko pisaniu, lecz również wykładaniu w ramach ruchu oświaty dorosłych, który właśnie się zaczynał, oraz z zamiarem pracy społecznej. W .latach 1903-1908 zajmował katedrę filozofii moralnej w uniwersytecie w St. Andrews.

Bosanquet był płodnym pisarzem. W 1883 r. w wydanych przee A. Setha i R. B. Haldane’a Essays in Philosophical Criticism („Krytyczne rozprawy filozoficzne”) ukazała się jego rozprawa pt. Logic as the Science of Knowledge („Logika jako nauka o poznaniu”). Książka Knowledge and Reality („Poznanie a rzeczywistość”) opublikowana została w 1885 r., a dwutomowa Logic or the Morphology of Knowledge („Logika, czyli morfologia poznania”) w 1888 r.1 Z kolei ukazywały się szybko następujące po sobie Essays and Addresses.

Mimo rozległej działalności pisarskiej, Bosanquet ulegał na ogół zapomnieniu, a w porównaniu z Bradleyem rzadko się go dziś wspomina, wyjąwszy może wzmianki w kontekście pewnych gałęzi teorii polityki.8 Jednym z powodów tego jest prawdopodobnie okoliczność, że Bosanquet jest myślicielem nudniejszym i mniej paradoksalnym niż Bradley. Ale czynnikiem ważniejszym wydaje się przekonanie, że poza teorią polityki i estetyką ma on niewiele do powiedzenia rzeczy, których nie dałoby się znaleźć w pismach współczesnego mu, a bardziej znanego Bradleya. Istotnie, Bosanquet sam pisał w 1920 r. do pewnego filozofa włoskiego, że od ogłoszenia Ethical Studies („Badania etyczne”) w 1876 r. uznaje Bradleya za swego mistrza. Ale ta skromna uwaga nie oddaje raczej sprawiedliwości faktom. Na przykład, Bosanquet stanowczo krytykował pracę Bradleya The Principles of Logic dlatego, że tworzy przepaść między myślą a rzeczywistością. Bradley zaś uznawał swój dług wobec idei Bosanqueta w związku z materiałem dodanym do drugiego wydania The Principles of Logic. Bosanquet pozostawał natomiast pod głębokim wpływem Appearance and Reality, a choć, tak jak Bradley, był monistą, rozwinął własną metafizykę, bliższą pod pewnymi względami heglizmowi. Był przekonany o prawdziwości zasady Hegla, że to, co rozumne, jest rzeczywiste, a to, co rzeczywiste, jest rozumne, i nie podzielał jawnych skłonności sceptycznych Bradleya.