Charakter człowieka

Oczywisty zarzut wobec tej teorii głosi, że zakłada ona bądź to, iż charakter człowieka jest ustalony od początku, bądź że kształtowany jest jedynie przez czynniki pozostające poza jego kontrolą. Faktycznie jednak Mili jest w pełni gotów przyznać, że „nasz charakter zostaje stworzony dla nas w równej mierze, jak i przez nas”.54 Zarazem dodaje, i rzeczywiście musi dodać, jeśli ma zachować spójność ze swymi przesłankami dotyczącymi przyczynowości, że pragnienie zmiany naszego charakteru jest ukształtowane dla nas. Na przykład doświadczenie, jak przykre konsekwencje miał charakter, jaki już posiadamy, albo jakieś inne silne uczucie, takie jak uczucie podziwu, które w nas powstało, może spowodować, iż człowiek pragnie zmienić swój charakter.

Wprawdzie, gdy ulegamy, na przykład, przygodnej pokusie, skłonni jesteśmy myśleć o sobie, iż moglibyśmy postąpić inaczej. Ale według Milla nie znaczy to, że faktycznie wiemy czy uświadamiamy sobie, że moglibyśmy działać w inny sposób, przy niezmiennych pozostałych warunkach. Nie uświadamiamy sobie wolności do postępowania w tym sensie w dowolny sposób. Uświadamiamy sobie natomiast, że moglibyśmy działać inaczej, jeślibyśmy woleli tak działać, to znaczy, jeśli pragnienie, by nie działać w sposób, w jaki faktycznie działaliśmy, lub by działać w inny sposób, byłoby mocniejsze niż pragnienie, które rzeczywiście było w nas czynne i spowodowało nasz wybór.