James Mili – czołowy uczeń Benthama

Według Milla, Bentham „nie był wielkim filozofem, lecz był wielkim reformatorem w filozofii”.86 Jeśli jesteśmy miłośnikami analizy redukcyjnej, prawdopodobnie zgodzimy się z tym zdaniem. W przeciwnym razie skłonni będziemy opuścić dwa ostatnie słowa. Skłonność do nadmiernego upraszczania i prześlizgiwania się nad trudnościami wraz ze szczególną ograniczonością wizji moralnej, na co trafnie wskazuje Mili, pozbawiają Benthama prawa do miana wielkiego filozofa. Ale miejsce w ruchu reform społecznych ma zapewnione. Jego przesłanki są nierzadko wątpliwe, lecz z pewnością ma dar wyprowadzania z nich rozsądnych i rozjaśniających wniosków. Jak już zauważono, nadmiernie upraszczający charakter jego filozofii moralnej ułatwiał jej użycie jako narzędzia czy oręża praktyki.

James Mili, czołowy uczeń Benthama, urodził się 6 kwietnia 1773 r. w Forfarshire. Jego ojciec był wiejskim szewcem. Po nauce w Montrose Academy Mill w 1790 r. wstąpił na Uniwersytet w Edynburgu, gdzie słuchał wykładów Dugalda Stewarta.37 W 1738 r. został wyświęcony, ale nie powołała go nigdy żadna parafia prezbiteriańska. W 1802 r. udał się do Londynu w nadziei zarabiania na życie piórem i działalnością wydawcy. W 1805 r. ożenił się. Pod koniec następnego roku rozpoczął pracę nad historią Indii Brytyjskich, która ukazała się w 1817 r. W 1819 r. przyniosło mu to posadę w Kompanii Wschod- nioindyjskiej, a późniejszy awans, któremu towarzyszył wzrost poborów, uwolnił go nareszcie od kłopotów finansowych.

W 1808 r. Mili spotkał Benthama i stał się jego żarliwym uczniem. W owym czasie niedoszły prezbiteriański duchowny stał się agnostykiem. Przez kilka lat pisywał dla „Edinburgh Review”, lecz był zbyt radykalny, by zdobyć rzeczywiste zaufanie wydawców. W latach 1816-1823 napisał dla „Dodatku” do Encyclopedia Britannica serię artykułów politycznych, wykładających poglądy kręgu utylitarnego. Ów krąg obejmował, między innymi, ekonomistów Davida Ricardo i J. R. Mc Cullacha, znanego autora piszącego o zagadnieniach ludnoś- („Elementy ekonomii politycznej”), a w 1829 r. Analysis of the Phenomena of the Human Mind („Analiza zjawisk umysłu ludzkiego”). W międzyczasie współpracował przez pewien okres z „Westminster Review”, założonym w 1824 r. jako organ radykałów.