Wiara Spencera w powszechną stosowalność prawa ewolucji

Jak już wskazywano, poglądy polityczne Spencera były częściowo sądami o faktach, związanymi z jego interpretacją ogólnego ruchu Spencerowskim rozumieniu tego terminu, następuje przesunięcie akcentu ze społeczeństwa jako całości na jego członków ujmowanych jako jednostki. „W przypadku przemysłowym indywidualność obywatela, zamiast być ofiarą społeczeństwa, ma być broniona przez społeczeństwo. Obrona jego indywidualności staje się zasadniczym obowiązkiem społeczeństwa.” 4S A więc główną funkcją państwa staje się sprawiedliwe uzgadnianie przeciwstawnych roszczeń poszczególnych obywateli i zapobieganie naruszaniu wolności jednego członka przez innego.

Wiara Spencera w powszechną stosowalność prawa ewolucji zobowiązywała go oczywiście do twierdzenia, że ruch ewolucji zmierza do rozwinięcia państwa typu przemysłowego, które uznawał, chyba zbyt optymistycznie, za społeczeństwo zasadniczo pokojowe. Ale tendencje państwa do interweniowania i regulowania, które ujawniły się w ostatnich dekadach życia Spencera, sprawiły, że wyrażał swe obawy przed tym, co nazywał „nadchodzącym niewolnictwem” 44, i gwałtownie atakował każdą dążność ze strony państwa czy któregoś z jego organów do przypisywania sobie wszelkich kompetencji. „Wielkim przesądem politycznym współczesności są boskie prawa parlamentów.” 45 Natomiast „rolą liberalizmu w przeszłości było ograniczanie władzy królów. Rolę prawdziwego liberalizmu w przyszłości będzie ograniczanie władzy parlamentów”.46 Oczywiście w tym zdecydowanym ataku na „nadchodzące niewolnictwo” Spencer nie mógł odwoływać się po prostu do automatycznego działania jakiegoś prawa ewolucji. Jego słowa ożywiała wyraźnie żywa wiara w wartość wolności i inicjatywy jednostki, wiara odzwierciedlająca charakter i temperament człowieka, który nigdy, w żadnym okresie swego życia nie był skłonny ugiąć się przed ustanowioną władzą po prostu dlatego, że jest to władza. A jest faktem szeroko znanym, że Spencer posuwał swój atak na to, co uznawał za zakusy ze strony państwa na prywatną wolność, do tego stopnia, iż potępiał ustawodawstwo przemysłowe, prowadzoną przez urzędników rządowych inspekcję sanitarną, państwowe zarządzanie służbą pocztową, pomoc biednym niesioną przez państwo i szkolnictwo państwowe. Nie ma potrzeby mówić, że nie potępiał reform jako takich, działalności dobroczynnej czy prowadzenia szpitali i szkół. Lecz podkreślał zawsze dobrowolną organizację takich przedsięwzięć w przeciwieństwie do działania, zarządzania i kontroli państwa. Krótko mówiąc, jego ideałem było społeczeństwo, w którym, jak mówi, jednostka byłaby wszystkim. Ponadto, ponieważ społeczeństwo typu wojującego zmierza do samowystarczalności, autonomii politycznej towarzyszy z reguły autonomia ekonomiczna.40 Nazistowskie Niemcy przedstawiałyby niewątpliwie dla Spencera dobry przykład odrodzonego społeczeństwa typu wojującego we współczesnej erze przemysłowej.