Zajmowanie się rpzyczynami w sensie metafizycznym

Pewne prawa czy jednorodności, takie jak zdania geometrii, nie są związane z następstwem czasowym. Inne, takie jak zdania arytmetyki, stosują się zarówno do zjawisk synchronicznych czy współistniejących jak też do zjawisk następujących po sobie. Inne znów wiążą się wyłącznie z następstwem czasowym. A najważniejszym z nich jest prawo przyczynowości. „Prawda, że wszelki fakt, który ma swój początek, ma też jakąś przyczynę, jest koekstensywna z ludzkim doświadczeniem.” 56 Istotnie, poznanie prawa przyczynowości jest „głównym filarem nauki indukcyjnej”57. To znaczy, nauka indukcyjna ustala prawa przyczynowe i zakłada, że każde zdarzenie zachodzi zgodnie z takim prawem. A więc dla rozwinięcia teorii indukcji jest rzeczą zasadniczą możliwie jasne określenie idei przyczynowości.

Mili odrzuca wszelki zamiar zajmowania się przyczynami w sensie metafizycznym.58 Ponadto, skoro zmierza do określenia idei przyczynowości o tyle tylko, o ile można ją uzyskać z doświadczenia, nie proponuje, by wprowadzać pojęcie jakiejś tajemniczej koniecznej więzi między przyczyną a skutkiem. Pojęcia takiego nie wymaga teoria nauki indukcyjnej. Nie ma potrzeby wykraczać poza „prawdę potoczną, że na podstawie obserwacji okazuje się, iż niezmienne następstwo zachodzi między każdym faktem w naturze i jakimś innym faktem, który go poprzedzał”.59

Jednocześnie mylące jest twierdzenie, że Mili sprowadza stosunek przyczynowy do niezmiennego następstwa. Wynikałoby stąd, że jego zdaniem przyczynę danego zjawiska można utożsamiać z każdym innym zjawiskiem, które, jak ustalono w doświadczeniu, zawsze poprzedza to pierwsze. Utożsamia on raczej przyczynę danego zjawiska z całością poprzedników, pozytywnych i negatywnych, niezbędnych do wystąpienia owego zjawiska i wystarczających do jego wystąpienia. „Niezmienne następstwo tedy nie jest synonimem przyczynowości, chyba że to następstwo nie tylko jest niezmienne, lecz i bezwarunkowe.” 50 A przyczyną danego zjawiska jest, właściwie mówiąc, „poprzednik albo zespół poprzedników, po którym dane zjawisko następuje niezmiennie i bezwarunkowo”.61