Moralność zakłada sprzeciw wobec procesu ewolucyjnego

Krótko mówiąc, moralność zakłada sprzeciw wobec procesu ewolucyjnego. W walce o byt najsilniejsi i najbardziej zapobiegliwi o siebie z reguły zgniatają słabszych, tymczasem „postęp społeczny to powstrzymywanie na każdym kroku procesu kosmicznego i zastępowanie go innym, który można nazwać procesem etycznym”37. Pierwotnie społeczeństwo ludzkie było prawdopodobnie w tym samym stopniu wytworem konieczności organicznej co społeczeństwa pszczół i mrówek. Ale gdy chodzi o człowieka, proces społeczny wymaga wzmocnienia więzów wzajemnej sympatii, uprzejmości i życzliwości oraz zakłada samoograniczenie dążności antyspołecznych. To prawda, że o ile ów proces sprawia, iż dane społeczeństwo jest bardziej przystosowane do przeżycia w stosunkach z naturą i z innymi społeczeństwami, jest on zgodny z postępem kosmicznym. Ale o ile prawo i reguły moralne ograniczają walkę o byt między członkami danego społeczeństwa, proces etyczny jest całkowicie niezgodny z procesem kosmicznym. Zmierza on bowiem do wytworzenia całkiem innych cech. Możemy zatem powiedzieć, że „postęp etyczny polega nie na naśladowaniu procesu kosmicznego, tym bardziej nie na ucieczce przed nim, lecz na zwalczaniu go”.38

W odniesieniu do teorii Lamarcka – że zmiany w środowisku wytwarzają u zwierząt nowe potrzeby, te nowe potrzeby wytwarzają nowe pragnienia, a te nowe pragnienia prowadzą do zmian organicznych przenoszonych dzięki dziedziczności – Huxley zauważa, iż nie wydaje się, by nasunęła się Lamarckowi myśl zbadania, „czy jest jakiś powód, by wierzyć, że istnieją jakieś granice zakresu dających się wytworzyć zmian, lub zapytywania, jak długo zwierzę może dążyć do zaspokojenia nie dających się zaspokoić pragnień”. Lectures and Essays, s. 124. Cytat pochodzi z artykułu z 1850 r. pt. The Darwinian Hypothesis („Hipoteza Darwinowska”).